زعفران saffron به‌عنوان یکی از ادویه‌های گران‌قیمت جهان و پرخاصیت‌ترین نوع آن، شناخته می‌شود. اما بر خلاف فواید بی‌شمار و طعم بی‌نظیر، دارای مضراتی برای برخی از افراد است. مصرف زعفران برای بعضی افراد، ممکن است باعث ایجاد حساسیت و آلرژی شود. از علائم شایع واکنش‌های آلرژیک می‌توان به تنگی نفس، کهیر، حالت تهوع، سرگیجه، درد قفسه سینه و…اشاره کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا درمورد ترکیبات حساسیت به زعفران، اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
انواع ترکیبات حساسیت زا زعفران
زعفران خوراکی علاوه بر عطر و طعم بی‌نظیر، سرشار از فواید برای سلامتی است. بااین‌وجود، استفاده از آن در برخی افراد باعث ایجاد حساسیت می‌شود. ترکیبات آلرژن زعفران از جمله کاروتنوئیدها، ترپن‌ها، کومارین‌ها و غیره هستند. این ترکیبات که علائم آلرژیک را در اشخاص به وجود می‌آورند، انواع مختلفی دارد. حال به بررسی و تحلیل عملکرد آنها می‌پردازیم:
- کاروتنوئیدها
- ترپن‌ها
- کومارین‌ها
- آلفاکاروتن
کاروتنوئیدها
کاروتنوئیدها مسئول ایجاد رنگ‌دانه زرد، در زعفران هستند. این ترکیب وقتی خورده و یا به پوست مالیده شوند، باعث به‌وجودآمدن علائمی از جمله کهیر، قرمزی و التهاب می‌شوند. واکنش الرژن این ماده در بدن، می‌تواند شدیدتر بروز کند و بر سیستم گوارشی و دستگاه تنفسی آثار نامطلوبی به‌جای بگذارند. افرادی که دارای آلرژی هستند و یا پوست حساسی دارند، باید بااحتیاط از این ادویه استفاده کنند.
ترپن‌ها
ترپن‌ها به‌نوعی از ماده شیمیایی گفته می‌شود که مسئول ایجاد عطروطعم خاص در زعفران هستند. این ماده می‌تواند باعث تحریک پوست و واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شود. پس از واردشدن ترپن‌ها به بدن، علائم حساسیت مانند قرمزی، خارش و تورم پوست در شخص پدیدار می‌شود.
کومارین‌ها
ماده دیگری در زعفران که باعث ایجاد حساسیت می‌شود، کومارین است. کومارین‌ها بیشتر برای افرادی که از لحاظ بویایی دچار آلرژی هستند، مشکل ایجاد می‌کند. این ماده سیستم بویایی را درگیر کرده و باعث عطسه و سرفه‌های مزمن در شخص می‌شود.
آلفاکاروتن
زعفران دارای ترکیبی به نام آلفاکاروتن است. این ماده نیز در تولید رنگ‌دانه زعفران، تأثیر بسزایی دارد. طبق تحقیقات انجام شده، آلفاکاروتن‌ها با اثرگذاری بر سیستم تنفسی و افت فشارخون باعث ایجاد مشکل در افراد مبتلا به حساسیت و آسم می‌شوند. افراد مبتلا به آلرژی یا سابقه واکنش‌های نامطلوب به زعفران، ضروری است قبل از مصرف فرآورده‌ها یا مکمل‌های زعفران با پزشک خود مشورت کنند.
عوارض استفاده از زعفران در زنان باردار مبتلا به آلرژی
هرچند استفاده از زعفران برای افراد مفید و لذت‌بخش است. اما مصرف آن برای افراد مبتلا به آلرژی مخصوصاً زنان باردار، می‌تواند بسیار زیان‌بار و خطرآفرین باشد. از جمله عوارض تهدیدکننده در مادران مبتلا، زایمان زودرس، پریشانی یا محدودیت رشد جنین، افزایش خطر عوارض حین زایمان و افزایش خطر مرگ‌ومیر مادران و….هستند. این اشخاص تاحد امکان از مصرف زعفران خودداری کرده و یا قبل از استفاده با پزشک متخصص مشورت کنند.
عوارض مصرف زعفران برای کودکان دارای حساسیت
کودکان همیشه علاقه‌مند به امتحان طعم‌های جدید و خوشمزه هستند. زعفران با وجود طعمی بی‌نظیر و خواص فوق‌العاده برای سلامتی، یک تهدید جدی و خطرآفرین برای کودک مبتلا به آلرژی به‌حساب می‌آید. واکنش‌های رایج زعفران در این افراد شامل:
- مشکلات تنفسی
- مشکلات گوارشی
- بثورات پوستی
- آنافیلاکسی
مشکلات تنفسی
زعفران ممکن است باعث ایجاد مشکلات تنفسی مانند خس‌خس سینه، سرفه و تنگی نفس در کودکان دارای حساسیت شود که این مورد برای کودکان خردسالی که نتوانند به طور مؤثر علائم خود را بیان کنند، نگران‌کننده است.
مشکلات گوارشی
مصرف زعفران باعث گرفتگی معده، اسهال و استفراغ در کودکانی می‌شود که به آن حساسیت دارند و منجر به کم‌آبی بدن و عدم تعادل الکترولیت‌ها خواهد شد.
بثورات پوستی
کودکان مبتلا به آلرژی پس از خوردن زعفران ممکن است دچار بثورات پوستی یا کهیر شوند. این مشکل باعث خارش و درد پوست می‌شود.
آنافیلاکسی
در موارد شدید، مصرف زعفران می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود، یک وضعیت تهدیدکننده زندگی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
والدین عزیز اگر در فرزندان خود علائمی نظیر تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، دشواری در تنفس، تپش قلب و سرگیجه یا غش مشاهده کردید، فوری به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
زعفران و حساسیت پوستی
خواص و فواید زعفران برای پوست بسیار زیاد است. اما در مواردی باعث ایجاد حساسیت و مشکلاتی در افراد مبتلا به آلرژی، می‌شود. مشکلات پوستی ناشی از واکنش‌های آلرژیک اعم از قرمزی و خارش، کهیر یا بثورات، تورم یا التهاب، احساس سوزش و تاول یا پوسته‌پوسته شدن، هستند. البته راه درمانی برای برطرف‌کردن این علائم وجود دارد که چند مورد از آن را بررسی می‌کنیم:
- متوقف کردن مصرف زعفران: فوراً استفاده از محصولات حاوی زعفران را قطع کنید یا از قرارگرفتن در معرض این ادویه خودداری کنید.
- استفاده از کمپرس یخ بر روی پوست: برای کاهش خارش و التهاب، کمپرس خنک را روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید.
- مالیدن کرم‌های موضعی: از کرم هیدروکورتیزون یا لوسیون کالامین بدون نسخه برای کاهش خارش و التهاب استفاده کنید.
- خوردن آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌های خوراکی مانند دیفن‌هیدرامین (بنادریل) یا لوراتادین (کلاریتین) را برای تسکین خارش و کهیر مصرف کنید.
- مرطوب‌کننده مناسب: از یک مرطوب‌کننده ملایم برای تسکین و آبرسانی پوست استفاده کنید.
- مشورت با پزشک متخصص: اگر علائم ادامه یافت یا بدتر شد، برای راهنمایی و درمان بیشتر با پزشک مشورت کنید.
نحوه استفاده از زعفران در افراد مبتلا به آلرژی
افرادی که مبتلا به آلرژی هستند، باید در مصرف این ادویه احتیاط داشته باشند. در صورت رعایت‌نکردن موارد مصرف آن، شخص دارای حساسیت ممکن است با خطرات جدی و تهدیدکننده‌ای روبه‌رو شود. از سری نکاتی که باید مورد توجه قرار بگیرد، به شرح زیر هستند:
با مقادیر کم شروع کنید.
هنگام واردکردن زعفران به رژیم غذایی خود، با مقدار کم (حدود ۱/۸ قاشق چایخوری) شروع کنید و واکنش بدن خود را زیر نظر بگیرید. اگر هیچ عارضه‌ای را تجربه نکردید، به‌تدریج مصرف خود را افزایش دهید.
زعفران باکیفیت بالا را انتخاب کنید.
زعفران ارگانیک و باکیفیت را انتخاب کنید که فاقد مواد افزودنی و آفت‌کش باشد. این می‌تواند به کاهش خطر واکنش‌های آلرژیک کمک کند.
از زعفران جوشیده استفاده کنید.
جوشاندن زعفران می‌تواند پتانسیل حساسیت‌زایی آن را کاهش دهد. قبل از افزودن زعفران به ظرف خود سعی کنید آن را در آب داغ حل کرده و بجوشانید.
از ترکیب با سایر مواد حساسیت‌زا اجتناب کنید.
هنگام ترکیب زعفران با سایر موادی که به آنها حساسیت دارید احتیاط کنید. این می‌تواند خطر واکنش آلرژیک را افزایش دهد.
بدن خود را زیر نظر داشته باشید.
به هرگونه تغییر در بدن خود پس از مصرف زعفران توجه کنید. در صورت مشاهده علائم آلرژی، فوراً مصرف را قطع کنید.
با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
اگر آلرژی شدید دارید یا علائم تهدیدکننده‌ای را مشاهده کردید، برای راهنمایی‌های شخصی با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا پزشک متخصص مشورت کنید.
سخن پایانی
زعفران سرشار از خواص فوق‌العاده برای سلامتی است. اما سؤالی که خیلی پرسیده می‌شود این است که آیا زعفران حساسیت زا است؟ باید بگوییم زعفران برای برخی افراد که دچار آلرژی و حساسیت هستند، ممکن است بسیار مضر و خطرآفرین باشد. هنگام مصرف این ادویه باید به نکات مهمی توجه داشت تا از واکنش‌های شدید آلرژیک جلوگیری کرد.
