زعفران saffron به‌عنوان یکی از ادویه‌های گران‌قیمت جهان و پرخاصیت‌ترین نوع آن، شناخته می‌شود. اما بر خلاف فواید بی‌شمار و طعم بی‌نظیر، دارای مضراتی برای برخی از افراد است. مصرف زعفران برای بعضی افراد، ممکن است باعث ایجاد حساسیت و آلرژی شود. از علائم شایع واکنش‌های آلرژیک میتوان به تنگی نفس، کهیر، حالت تهوع، سرگیجه، درد قفسه سینه و…اشاره کرد. در ادامه این مقاله از سحرخیز با ما همراه باشید تا درمورد ترکیبات حساسیت به زعفران، اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
حساسیت به زعفران چگونه است؟
حساسیت به زعفران زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به ترکیبات موجود در زعفران به‌عنوان ماده‌ای مضر واکنش نشان دهد. این واکنش می‌تواند از نوع آلرژی (حساسیت فوری) باشد که علائم مختلفی در بدن ایجاد می‌کند.
علائم حساسیت به زعفران ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش یا قرمزی پوست
- تورم و التهاب در نواحی مختلف بدن
- جوش‌های پوستی یا کهیر
- عطسه، سرفه یا آبریزش بینی
- تنگی نفس یا مشکلات تنفسی در موارد شدید
- مشکلات گوارشی مانند درد شکم، تهوع یا استفراغ
شناسایی ترکیبات آلرژی‌زا در زعفران
زعفران خوراکی علاوه بر عطر و طعم بی‌نظیر، سرشار از فواید برای سلامتی است. بااین‌وجود، استفاده از آن در برخی افراد باعث ایجاد حساسیت می‌شود. ترکیبات آلرژن زعفران از جمله کاروتنوئیدها، ترپن‌ها، کومارین‌ها و غیره هستند. این ترکیبات که علائم آلرژیک را در اشخاص به وجود می‌آورند، انواع مختلفی دارد. حال به بررسی و تحلیل عملکرد آن‌ها می‌پردازیم:
- کاروتنوئیدها
- ترپن‌ها
- کومارین‌ها
- آلفاکاروتن
کاروتنوئیدها
کاروتنوئیدها مسئول ایجاد رنگ‌دانه زرد، در زعفران هستند. این ترکیب وقتی خورده و یا به پوست مالیده شوند، باعث به‌وجودآمدن علائمی از جمله کهیر، قرمزی و التهاب می‌شوند. واکنش الرژن این ماده در بدن، می‌تواند شدیدتر بروز کند و بر سیستم گوارشی و دستگاه تنفسی آثار نامطلوبی به‌جای بگذارند. افرادی که دارای آلرژی هستند و یا پوست حساسی دارند، باید بااحتیاط از این ادویه استفاده کنند.
ترپن‌ها
ترپن‌ها به‌نوعی از ماده شیمیایی گفته می‌شود که مسئول ایجاد عطروطعم خاص در زعفران هستند. این ماده می‌تواند باعث تحریک پوست و واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شود. پس از واردشدن ترپن‌ها به بدن، علائم حساسیت مانند قرمزی، خارش و تورم پوست در شخص پدیدار می‌شود.
کومارین‌ها
ماده دیگری در زعفران که باعث ایجاد حساسیت می‌شود، کومارین است. کومارین‌ها بیشتر برای افرادی که از لحاظ بویایی دچار آلرژی هستند، مشکل ایجاد می‌کند. این ماده سیستم بویایی را درگیر کرده و باعث عطسه و سرفه‌های مزمن در شخص می‌شود.
آلفاکاروتن
زعفران دارای ترکیبی به نام آلفاکاروتن است. این ماده نیز در تولید رنگ‌دانه زعفران، تأثیر بسزایی دارد. طبق تحقیقات انجام شده، آلفاکاروتن‌ها با اثرگذاری بر سیستم تنفسی و افت فشارخون باعث ایجاد مشکل در افراد مبتلا به حساسیت و آسم می‌شوند. افراد مبتلا به آلرژی یا سابقه واکنش‌های نامطلوب به زعفران، ضروری است قبل از مصرف فرآورده‌ها یا مکمل‌های زعفران با پزشک خود مشورت کنند.
عوارض استفاده از زعفران در زنان باردار مبتلا به آلرژی
هرچند استفاده از زعفران برای افراد مفید و لذت‌بخش است. اما مصرف آن برای افراد مبتلا به آلرژی مخصوصاً زنان باردار، می‌تواند بسیار زیان‌بار و خطرآفرین باشد. از جمله عوارض تهدیدکننده در مادران مبتلا، زایمان زودرس، پریشانی یا محدودیت رشد جنین، افزایش خطر عوارض حین زایمان و افزایش خطر مرگ‌ومیر مادران و….هستند. این اشخاص تاحد امکان از مصرف زعفران خودداری کرده و یا قبل از استفاده با پزشک متخصص مشورت کنند. برای اطلاعات بیشتر پشنهاد می کنیم به مقاله همه چیز درباره عوارض و فواید مصرف زعفران در بارداری مراجعه کنید.
عوارض مصرف زعفران برای کودکان دارای حساسیت
کودکان همیشه علاقه‌مند به امتحان طعم‌های جدید و خوشمزه هستند. زعفران با وجود طعمی بی‌نظیر و خواص فوق‌العاده برای سلامتی، یک تهدید جدی و خطرآفرین برای کودک مبتلا به آلرژی به‌حساب می‌آید. واکنش‌های رایج زعفران در این افراد شامل:
- مشکلات تنفسی
- مشکلات گوارشی
- بثورات پوستی
- آنافیلاکسی
مشکلات تنفسی
زعفران ممکن است باعث ایجاد مشکلات تنفسی مانند خس‌خس سینه، سرفه و تنگی نفس در کودکان دارای حساسیت شود که این مورد برای کودکان خردسالی که نتوانند به طور مؤثر علائم خود را بیان کنند، نگران‌کننده است.
مشکلات گوارشی
مصرف زعفران باعث گرفتگی معده، اسهال و استفراغ در کودکانی می‌شود که به آن حساسیت دارند و منجر به کم‌آبی بدن و عدم تعادل الکترولیت‌ها خواهد شد.
اگر دنبال راهکارهای طبیعی برای مقابله با سرماخوردگی هستید، حتما مقاله «آیا زعفران برای سرماخوردگی خوب است» را مطالعه کنید. این مقاله نکات کاربردی و علمی را درباره فواید زعفران در درمان سرماخوردگی به شما ارائه می‌دهد.
بثورات پوستی
کودکان مبتلا به آلرژی پس از خوردن زعفران ممکن است دچار بثورات پوستی یا کهیر شوند. این مشکل باعث خارش و درد پوست می‌شود.
آنافیلاکسی
در موارد شدید، مصرف زعفران می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود، یک وضعیت تهدیدکننده زندگی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. والدین عزیز اگر در فرزندان خود علائمی نظیر تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، دشواری در تنفس، تپش قلب و سرگیجه یا غش مشاهده کردید، فوری به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
چگونه حساسیت پوستی ناشی از زعفران را درمان کنیم؟
خواص و فواید زعفران برای پوست بسیار زیاد است. اما در مواردی باعث ایجاد حساسیت و مشکلاتی در افراد مبتلا به آلرژی، می‌شود. مشکلات پوستی ناشی از واکنش‌های آلرژیک اعم از قرمزی و خارش، کهیر یا بثورات، تورم یا التهاب، احساس سوزش و تاول یا پوسته‌پوسته شدن، هستند. البته راه درمانی برای برطرف‌کردن این علائم وجود دارد که چند مورد از آن را بررسی می‌کنیم:
- متوقف کردن مصرف زعفران: فوراً استفاده از محصولات حاوی زعفران را قطع کنید یا از قرارگرفتن در معرض این ادویه خودداری کنید.
- استفاده از کمپرس یخ بر روی پوست: برای کاهش خارش و التهاب، کمپرس خنک را روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید.
- مالیدن کرم‌های موضعی: از کرم هیدروکورتیزون یا لوسیون کالامین بدون نسخه برای کاهش خارش و التهاب استفاده کنید.
- خوردن آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌های خوراکی مانند دیفن‌هیدرامین (بنادریل) یا لوراتادین (کلاریتین) را برای تسکین خارش و کهیر مصرف کنید.
- مرطوب‌کننده مناسب: از یک مرطوب‌کننده ملایم برای تسکین و آبرسانی پوست استفاده کنید.
- مشورت با پزشک متخصص: اگر علائم ادامه یافت یا بدتر شد، برای راهنمایی و درمان بیشتر با پزشک مشورت کنید.
نحوه استفاده از زعفران در افراد مبتلا به آلرژی
افرادی که مبتلا به آلرژی هستند، باید در مصرف این ادویه احتیاط داشته باشند. در صورت رعایت‌نکردن موارد مصرف آن، شخص دارای حساسیت ممکن است با خطرات جدی و تهدیدکننده‌ای روبه‌رو شود. از سری نکاتی که باید مورد توجه قرار بگیرد، به شرح زیر هستند:
- با مقدار کم شروع کنید: هنگام افزودن زعفران به رژیم غذایی، ابتدا مقدار کمی (حدود ۱/۸ قاشق چای‌خوری) استفاده کنید و واکنش بدن خود را زیر نظر داشته باشید. در صورت نبود عارضه، می‌توانید کم‌کم مقدار را افزایش دهید.
- استفاده از زعفران با کیفیت و بدون مواد افزودنی: زعفران مرغوب و طبیعی احتمال واکنش‌های آلرژیک را کاهش می‌دهد.
- زعفران را جوشانده مصرف کنید: جوشاندن زعفران قبل از مصرف می‌تواند حساسیت‌زایی آن را کاهش دهد. بهتر است زعفران را در آب داغ حل کرده و سپس به غذا یا نوشیدنی اضافه کنید.
- از ترکیب زعفران با مواد حساسیت‌زا خودداری کنید: اگر به ماده‌ای خاص حساسیت دارید، از مصرف همزمان آن با زعفران پرهیز کنید.
- واکنش‌های بدن را به دقت پایش کنید: پس از مصرف زعفران، در صورت بروز علائمی مانند خارش، تورم یا مشکلات تنفسی، مصرف را قطع و سریعاً اقدام کنید.
- مشورت با پزشک: در صورت داشتن حساسیت شدید یا بروز علائم جدی، حتماً با پزشک یا متخصص مشورت کنید.
برای اطلاع بیشتر درباره خواص زعفران در کنترل دیابت، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «تاثیر زعفران بر قند خون» را مطالعه کنید. این مقاله به‌صورت جامع به خواص ضد دیابتی زعفران، مکانیسم‌های اثر آن بر حساسیت به انسولین و کاهش استرس اکسیداتیو می‌پردازد.
سخن پایانی
زعفران سرشار از خواص فوق‌العاده برای سلامتی است. اما سؤالی که خیلی پرسیده می‌شود این است که آیا زعفران حساسیت زا است؟ باید بگوییم زعفران برای برخی افراد که دچار آلرژی و حساسیت هستند، ممکن است بسیار مضر و خطرآفرین باشد. هنگام مصرف این ادویه باید به نکات مهمی توجه داشت تا از واکنش‌های شدید آلرژیک جلوگیری کرد.
سوالات متداول
آیا همه افراد ممکن است به زعفران حساسیت داشته باشند؟
خیر، حساسیت به زعفران در افراد مختلف متفاوت است و بیشتر افراد بدون مشکل خاصی می‌توانند از زعفران استفاده کنند. اما افرادی که سابقه آلرژی دارند باید با احتیاط مصرف کنند.
علائم حساسیت به زعفران چیست؟
علائم می‌تواند شامل خارش، تورم، قرمزی پوست، کهیر، مشکلات تنفسی، و در موارد شدیدتر شوک آنافیلاکتیک باشد.
آیا زعفران آلرژی‌زا است؟
بله، زعفران می‌تواند در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک شود. اگرچه حساسیت به زعفران نسبت به مواد غذایی دیگر کمتر رایج است، اما ترکیبات خاصی مثل کروسین و سافرانال ممکن است در برخی افراد سیستم ایمنی را تحریک کرده و آلرژی ایجاد کنند.
آیا زعفران باعث خارش بدن می‌شود؟
در بعضی افراد که به زعفران حساسیت دارند، بله؛ زعفران می‌تواند باعث خارش پوست، قرمزی، کهیر و التهاب شود. این واکنش معمولاً پس از تماس مستقیم یا مصرف زعفران ظاهر می‌شود.
علائم حساسیت به زعفران در کودکان
کودکان حساس‌تر هستند و ممکن است علائمی مانند خارش و قرمزی پوست، تورم نواحی مختلف بدن مثل صورت یا دست‌ها، جوش یا کهیر، عطسه و آبریزش بینی، سرفه یا مشکلات تنفسی، درد شکم، تهوع یا استفراغ را پس از مصرف یا تماس با زعفران نشان دهند.
آیا زعفران می‌تواند باعث حساسیت در کودکان شود؟
بله، کودکان ممکن است نسبت به زعفران حساسیت داشته باشند، به ویژه اگر سابقه آلرژی خانوادگی داشته باشند.
چه نکاتی برای پیشگیری از حساسیت به زعفران وجود دارد؟
مصرف زعفران با دوز پایین و زیر نظر پزشک، اطمینان از اصل بودن زعفران و اجتناب از ترکیب با مواد حساسیت‌زا از جمله راهکارهای پیشگیری است.
آیا حساسیت به زعفران درمان دارد؟
حساسیت قابل درمان نیست اما با اجتناب از مصرف زعفران و استفاده از داروهای ضد آلرژی میتوان علائم را کنترل کرد.
آیا حساسیت به زعفران با حساسیت به ادویه‌های دیگر متفاوت است؟
بله، حساسیت‌ها ممکن است به ترکیبات مختلفی در ادویه‌ها مربوط باشد و حساسیت به زعفران خاص است.
